Trong 100 năm qua khí hậu đã biến đổi ra sao?
Trong suốt một thế kỷ qua, Trái Đất của chúng ta đã trải qua những biến đổi khí hậu đáng kinh ngạc, ảnh hưởng sâu sắc đến môi trường tự nhiên và cuộc sống của con người trên khắp hành tinh. Những thay đổi này không chỉ là những con số thống kê khô khan, mà còn là những dấu hiệu rõ ràng cho thấy thiên nhiên đang phản ứng trước những tác động từ hoạt động của chúng ta.
Một trong những biểu hiện rõ nét nhất của biến đổi khí hậu là sự gia tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu. Theo các nhà khoa học, nhiệt độ bề mặt Trái Đất đã tăng khoảng 1,1 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Dù con số này có vẻ nhỏ bé, nhưng nó đã dẫn đến những hệ quả to lớn. Chúng ta đã chứng kiến những mùa hè nóng kỷ lục, những đợt nắng nóng kéo dài gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và động vật. Nhiệt độ tăng cũng góp phần làm tan chảy băng ở hai cực, gây ra sự dâng cao của mực nước biển.
Mực nước biển dâng cao là một vấn đề nghiêm trọng khác. Sự tan chảy của băng ở Greenland và Nam Cực, cùng với việc nước biển nở ra khi nhiệt độ tăng, đã khiến mực nước biển toàn cầu tăng khoảng 20 cm trong thế kỷ qua. Điều này đe dọa trực tiếp đến các cộng đồng ven biển, các quốc đảo nhỏ và các hệ sinh thái nhạy cảm như rừng ngập mặn và rạn san hô. Nhiều khu vực đang phải đối mặt với nguy cơ xói mòn bờ biển, ngập lụt và mất đất canh tác.
Biến đổi khí hậu cũng làm thay đổi mô hình mưa và lượng mưa trên khắp thế giới. Một số khu vực trở nên khô hạn hơn, trong khi những nơi khác lại đối mặt với lượng mưa tăng đột biến, gây ra lũ lụt nghiêm trọng. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến nông nghiệp, an ninh lương thực và nguồn nước sạch cho con người. Các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão mạnh, hạn hán kéo dài và cháy rừng xảy ra thường xuyên hơn, gây thiệt hại lớn về kinh tế và xã hội.
Sự tan chảy của các sông băng và băng hà không chỉ góp phần làm dâng mực nước biển mà còn ảnh hưởng đến nguồn nước ngọt của hàng tỷ người. Nhiều sông băng trên dãy Himalaya, Andes và Alps đang thu hẹp với tốc độ đáng lo ngại. Điều này đe dọa nguồn cung cấp nước cho sinh hoạt và nông nghiệp, gây ra căng thẳng về tài nguyên nước giữa các quốc gia và cộng đồng.
Đại dương, vốn là “bộ điều hòa khí hậu” của Trái Đất, cũng đang chịu áp lực lớn. Nước biển ấm lên gây ra hiện tượng tẩy trắng san hô, đe dọa hệ sinh thái biển và nguồn lợi thủy sản. Đồng thời, axit hóa đại dương do hấp thụ CO₂ từ khí quyển làm ảnh hưởng đến các loài sinh vật biển có vỏ canxi, làm suy yếu chuỗi thức ăn biển và ảnh hưởng đến hàng triệu người phụ thuộc vào nguồn lợi này.
Hệ sinh thái và đa dạng sinh học đang bị đe dọa nghiêm trọng. Nhiều loài động vật và thực vật không thể thích nghi kịp với những thay đổi nhanh chóng của môi trường, dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng. Sự mất mát về đa dạng sinh học không chỉ làm nghèo nàn thiên nhiên mà còn ảnh hưởng đến con người, khi chúng ta mất đi những nguồn tài nguyên quý giá cho y học, nông nghiệp và văn hóa.
Biến đổi khí hậu cũng có những tác động sâu rộng đến kinh tế và xã hội. Các ngành như nông nghiệp, ngư nghiệp và du lịch đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có. Thiệt hại do thiên tai ngày càng tăng, đòi hỏi nguồn lực lớn để khắc phục và tái thiết. Đồng thời, vấn đề di cư do khí hậu trở nên hiện hữu, khi người dân buộc phải rời bỏ quê hương vì điều kiện sống trở nên khắc nghiệt.
Nguyên nhân chính của những biến đổi này được xác định là do hoạt động của con người. Việc đốt nhiên liệu hóa thạch, phá rừng và công nghiệp hóa đã làm gia tăng lượng khí nhà kính trong khí quyển, chủ yếu là CO₂ và CH₄. Sự gia tăng này đã được ghi nhận qua các dữ liệu khí tượng và phân tích băng lõi, cho thấy mức CO₂ hiện tại là cao nhất trong hàng triệu năm qua.
Trước thực trạng đó, cộng đồng quốc tế đã có những nỗ lực đáng kể. Hiệp định Paris 2015 là một cột mốc quan trọng, khi các quốc gia cam kết hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2 độ C và nỗ lực giữ ở mức 1,5 độ C. Tuy nhiên, việc thực hiện các cam kết này đòi hỏi sự hợp tác và quyết tâm mạnh mẽ hơn, cùng với việc chuyển đổi sang năng lượng sạch và bền vững.
Công nghệ và khoa học đóng vai trò then chốt trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Sự phát triển của năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió và thủy điện mở ra những cơ hội mới để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Các giải pháp về hiệu quả năng lượng, giao thông xanh, và nông nghiệp bền vững cũng đang được thúc đẩy.
Quan trọng hơn, ý thức và hành động của mỗi cá nhân có thể tạo nên sự khác biệt. Việc thay đổi thói quen tiêu dùng, tiết kiệm năng lượng, sử dụng phương tiện giao thông công cộng, ủng hộ sản phẩm thân thiện với môi trường và tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường là những bước đi thiết thực.
Trong 100 năm qua, biến đổi khí hậu đã trở thành một thách thức lớn đối với nhân loại. Nhưng đồng thời, nó cũng là lời cảnh tỉnh, thúc đẩy chúng ta suy nghĩ lại về mối quan hệ với thiên nhiên và trách nhiệm đối với hành tinh này. Chúng ta đang đứng trước ngã rẽ quan trọng, nơi mà hành động hôm nay sẽ quyết định tương lai ngày mai.
Việc hiểu rõ những biến đổi khí hậu trong thế kỷ qua không chỉ giúp chúng ta nhận thức được mức độ nghiêm trọng của vấn đề, mà còn khích lệ hành động để bảo vệ Trái Đất cho các thế hệ sau. Hãy cùng BlueSky Việt Nam chung tay, từ cấp độ cá nhân đến toàn cầu, để tạo nên sự thay đổi tích cực và bền vững.
Bài viết liên quan
Tình trạng rác thải điện tử tại Việt Nam hiện nay
20/01/2025
Trong thời đại bùng nổ công nghệ, các thiết bị điện tử đã trở thành “vật bất ly thân” của nhiều người. Tuy nhiên, vòng đời của những thiết bị này lại ngày một rút ngắn, dẫn đến tình trạng rác thải điện tử (e-waste) tăng nhanh chóng. Tại Việt Nam, với nền kinh tế…
Net zero và Trung hoà Carbon có gì khác nhau?
17/01/2025
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng rõ rệt, thuật ngữ “trung hoà carbon” (carbon neutral) và “net zero” (phát thải ròng bằng không) thường xuyên xuất hiện trong các chiến lược môi trường của doanh nghiệp và chính phủ. Dù cả hai khái niệm cùng hướng đến mục tiêu giảm…
Những ngành tiềm năng trên thị trường carbon
07/01/2025
Trong những năm gần đây, câu chuyện về tín chỉ carbon đã dần trở thành một chủ đề nóng, không chỉ trong giới môi trường mà còn thu hút sự quan tâm ngày càng lớn từ cộng đồng kinh doanh và tài chính. Cơ chế tín chỉ carbon vốn được biết đến như một công…
Trái phiếu khí hậu: Công cụ thúc đẩy tài chính bền vững
28/12/2024
1. Khái niệm trái phiếu khí hậu Trái phiếu khí hậu (Climate Bonds) là một loại trái phiếu được phát hành để tài trợ cho các dự án có lợi ích trực tiếp đến môi trường và khí hậu. Những dự án này thường xoay quanh việc giảm thiểu phát thải khí nhà kính, sử…
