Sự thật về nhựa và tác động của nhựa đến môi trường
Nhựa đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, hiện diện trong hầu hết mọi lĩnh vực từ sinh hoạt hàng ngày đến công nghiệp. Tuy nhiên, xung quanh vật liệu này vẫn tồn tại nhiều hiểu lầm có thể ảnh hưởng tiêu cực đến nỗ lực bảo vệ môi trường. Những quan niệm như “nhựa sinh học luôn an toàn” hay “nhựa gây ô nhiễm hơn giấy và thủy tinh” không chỉ thiếu chính xác mà còn có thể dẫn đến những hành động phản tác dụng. Hãy cùng BlueSky Việt Nam khám phá sự thật đằng sau những hiểu lầm này.
Nhựa sinh học thân thiện với môi trường
Nhiều người tin rằng nhựa sinh học là giải pháp hoàn hảo cho vấn đề ô nhiễm, nhưng thực tế phức tạp hơn nhiều. Theo báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc, chỉ khoảng 55% các loại nhựa sinh học trên thị trường hiện nay có khả năng phân hủy hoàn toàn. Điều này có nghĩa là gần một nửa số nhựa sinh học vẫn tồn tại trong môi trường giống như nhựa truyền thống.
Hơn nữa, quá trình sản xuất nhựa sinh học không hoàn toàn “xanh” như nhiều người nghĩ. Việc sản xuất này vẫn tiêu tốn năng lượng và phát thải khí nhà kính. Trung bình, để sản xuất một tấn nhựa sinh học cần tiêu thụ tới 2,7 tấn CO₂, chỉ thấp hơn một chút so với 3,1 tấn CO₂ cho một tấn nhựa từ nhiên liệu hóa thạch. Nếu không được sử dụng và xử lý đúng cách, nhựa sinh học có thể gây ra những tác động tiêu cực tương tự, hoặc thậm chí lớn hơn, so với nhựa truyền thống.
Nhựa gây ô nhiễm hơn giấy và thủy tinh
Đây là một quan niệm phổ biến nhưng không hoàn toàn chính xác. Khi đánh giá tác động môi trường của một vật liệu, chúng ta cần xem xét toàn bộ vòng đời của sản phẩm, từ sản xuất, vận chuyển, sử dụng đến tái chế hoặc tiêu hủy.
Ví dụ, sản xuất 1 kg nhựa phát thải khoảng 6 kg CO₂, trong khi sản xuất 1 kg thủy tinh phát thải tới 25 kg CO₂. Quá trình sản xuất giấy cũng tiêu tốn tài nguyên đáng kể; để sản xuất 1 kg giấy cần tới hơn 100 lít nước, so với chỉ 1 lít nước cho 1 kg nhựa. Ngoài ra, sản xuất giấy đòi hỏi một lượng lớn gỗ, tạo áp lực lên rừng tự nhiên và dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học.
Về vận chuyển, nhựa có trọng lượng nhẹ hơn nhiều so với thủy tinh và giấy, giúp giảm tiêu thụ nhiên liệu và phát thải CO₂. Nghiên cứu cho thấy, việc sử dụng nhựa trong ngành bao bì có thể giảm tới 80% trọng lượng, và theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), thay thế thủy tinh bằng nhựa có thể giảm tới 40% phát thải CO₂ liên quan đến vận chuyển.
Dù tỷ lệ tái chế nhựa còn thấp, quá trình tái chế thủy tinh và giấy cũng tiêu tốn nhiều năng lượng. Nếu được quản lý và xử lý đúng cách, nhựa có thể là lựa chọn hợp lý trong nhiều ứng dụng, không gây ô nhiễm hơn các vật liệu khác như nhiều người nghĩ.
Dùng nhựa là làm hại đến môi trường
Nhận định này không hoàn toàn chính xác. Nhựa, khi được quản lý và sử dụng hợp lý, có thể giúp tiết kiệm tài nguyên và giảm tác động môi trường. Nhựa nhẹ hơn và tiết kiệm nguyên liệu hơn so với nhiều vật liệu khác như thủy tinh hay kim loại. Theo Liên minh Nhựa Châu Âu, sử dụng nhựa có thể giảm tới 50% trọng lượng bao bì, từ đó giảm tới 61% lượng khí thải carbon trong quá trình vận chuyển.
Sản xuất bao bì nhựa cũng tiêu tốn ít năng lượng và nước hơn so với bao bì thủy tinh hoặc nhôm. Nhựa còn có độ bền cao, khả năng chịu nhiệt và chống ăn mòn, giúp kéo dài tuổi thọ của các sản phẩm trong ngành xây dựng, giao thông và điện tử. Điều này góp phần giảm lãng phí và tiết kiệm tài nguyên trong sản xuất.
Tuy nhiên, những lợi ích này chỉ được phát huy khi nhựa được xử lý và tái chế đúng cách. Việc xả thải nhựa bừa bãi và không có hệ thống quản lý hiệu quả sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho môi trường.
Nhựa là một vật liệu đa dạng với nhiều đặc tính hữu ích, nhưng cũng gây ra nhiều tranh cãi về tác động môi trường. Việc hiểu đúng về nhựa và loại bỏ những hiểu lầm phổ biến là bước quan trọng để chúng ta có thể sử dụng nhựa một cách hiệu quả và bền vững. Thay vì hoàn toàn loại bỏ nhựa, chúng ta nên tập trung vào việc cải thiện hệ thống quản lý rác thải, khuyến khích tái chế và phát triển các giải pháp thay thế thân thiện với môi trường. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể giảm thiểu tác động tiêu cực và tận dụng được những lợi ích mà nhựa mang lại.
Bài viết liên quan
Tình trạng rác thải điện tử tại Việt Nam hiện nay
20/01/2025
Trong thời đại bùng nổ công nghệ, các thiết bị điện tử đã trở thành “vật bất ly thân” của nhiều người. Tuy nhiên, vòng đời của những thiết bị này lại ngày một rút ngắn, dẫn đến tình trạng rác thải điện tử (e-waste) tăng nhanh chóng. Tại Việt Nam, với nền kinh tế…
Net zero và Trung hoà Carbon có gì khác nhau?
17/01/2025
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng rõ rệt, thuật ngữ “trung hoà carbon” (carbon neutral) và “net zero” (phát thải ròng bằng không) thường xuyên xuất hiện trong các chiến lược môi trường của doanh nghiệp và chính phủ. Dù cả hai khái niệm cùng hướng đến mục tiêu giảm…
Những ngành tiềm năng trên thị trường carbon
07/01/2025
Trong những năm gần đây, câu chuyện về tín chỉ carbon đã dần trở thành một chủ đề nóng, không chỉ trong giới môi trường mà còn thu hút sự quan tâm ngày càng lớn từ cộng đồng kinh doanh và tài chính. Cơ chế tín chỉ carbon vốn được biết đến như một công…
Trái phiếu khí hậu: Công cụ thúc đẩy tài chính bền vững
28/12/2024
1. Khái niệm trái phiếu khí hậu Trái phiếu khí hậu (Climate Bonds) là một loại trái phiếu được phát hành để tài trợ cho các dự án có lợi ích trực tiếp đến môi trường và khí hậu. Những dự án này thường xoay quanh việc giảm thiểu phát thải khí nhà kính, sử…
